Bệnh học đường: Áp lực lên sức khỏe học sinh

Áp lực học tập đối với trẻ em càng ngày lớn, cơ sở vật chất các trường học chưa đảm bảo về chất lượng và tiêu chuẩn, thiếu thốn (nhất là vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa), thời gian học tập, nghỉ ngơi không hợp lý,... gây ảnh hưởng to tới sức khỏe, làm giảm khả năng học tập của trẻ và là nguyên do ngày càng gia tăng các bệnh học đường, đặc biệt cận thị và cong vẹo cột sống.

Bệnh cận thị trở thành phổ biến

Cận thị có thể do di truyền hoặc do lớp học không bảo đảm ánh sáng (làm cho mắt trẻ phải điều tiết nhiều), kích thước bàn, ghế không phù hợp, ngồi học tư thế sai như nhìn gần, nằm, quỳ lúc học tại nhà, dùng máy vi tính quá lâu... và một số nhân tố bất lợi khác: sách vở, chữ viết... chưa đạt tiêu chuẩn.

Bệnh cận thị ngày một gia tăng trong lứa tuổi học đường.      Ảnh: MH

Cho đến nay, vẫn chưa có số liệu thống kê các bệnh học đường của học sinh trên phạm vi toàn quốc. Nhưng qua kết quả nghiên cứu của các đề tài khoa học tiến hành tại các địa phương, tỷ lệ mắc tật cận thị tại học sinh Việt Nam tăng lên ở mức báo động.

Trong thời gian 10 năm (từ năm 1998 tới 2009), tỷ lệ học sinh mắc tật khúc xạ ở các bậc học tăng khoảng hai lần. Đặc biệt, ở các trường chuyên, lớp chọn tỷ lệ học sinh bị cận thị xấp xỉ 60%. Một thống kê cho thấy: số người mắc tật khúc xạ ở Bệnh viện Mắt thành phố Hồ Chí Minh chiếm hơn 30% trong tổng số bệnh nhân đến khám; tỷ lệ bệnh và mức độ cận cũng tăng lên theo cấp học của học sinh, tỷ lệ cận thị ở học sinh đầu cấp là 18%.  Năm 2009, tại thành phố Hà Nội tỷ lệ học sinh Hà Nội bị cận thị chiếm khoảng gần 37% và 1 báo cáo nghiên cứu ở Hải Phòng thì số học sinh bị cận thị chiếm 36%. Nguyên nhân của thực trạng này là do nhu cầu dùng thị lực nhìn gần trong học tập và sinh hoạt trong cuộc sống hiện đại ngày một nâng cao cao, cường độ học quá nhiều, quá căng thẳng, hay kích thước bàn ghế không chín xác tiêu chuẩn, tư thế ngồi học không đúng, thiếu ánh sáng, đặc biệt tình trạng dùng vi tính hoặc xem ti vi quá nhiều.

Cong vẹo cột sống cũng gia tăng

Sau cận thị, thực trạng cong vẹo cột sống cũng đang có xu thế gia tăng trong học sinh. Nguyên nhân do độ cong cột sống của trẻ nhỏ hơn của người lớn. Độ mềm dẻo, linh hoạt cột sống lớn hơn. Vì vậy, khi trẻ học tập, sinh hoạt, nếu tư thế không đúng, cột sống dễ mắc các tật khó chữa như: Cong lưng (đoạn cột sống ngực quá cong lồi); vẹo lưng (đoạn cột sống ngực cong sang 2 bên) và ưỡn lưng (đoạn cột sống thắt lưng ưỡn ra trước). Cong vẹo cột sống gây lệch trọng tâm cơ thể, ảnh hưởng tới hoạt động của tim, phổi, cũng có thể ảnh hưởng tới sự phát triển của khung chậu... Nếu mắc bệnh nặng mà không được điều trị có thể dẫn đến rối loạn thể chất, các hội chứng viêm nhiễm, rối loạn chức năng tuần hoàn, hô hấp.

Tỷ lệ học sinh Việt Nam bị mắc bệnh cong vẹo cột sống chiếm tỷ lệ từ 15 tới 25%. Nguyên nhân là kích thước bàn ghế không thích hợp với chiều cao học sinh, tư thế ngồi, mang vác nặng. Tỷ lệ chung trong độ tuổi học sinh ở Hà Nội  bị cong vẹo cột sống năm 2004-2005 là 18,9%, đến nay đã nâng cao lên trên 20%. Đáng lưu ý, HS càng lớp trên càng bị CVCS nhiều hơn, cụ thể khối 1 là 17%, khối 5 là 17,6%, khối 9 là 22,2%.

Hiện nay, học sinh tiểu học phải mang quá nhiều sách. Trong lúc quy định với 40 kg trọng lượng cơ thể, thì chỉ nên mang tương đương 1/10, thì nhiều học sinh tiểu học nặng 25kg phải đeo cặp tới 4kg. Ngoài ra, trẻ thường thích xem tivi, chơi máy tính... sau giờ học nên không có thời gian vui chơi giải trí, hoạt động cơ bắp thể dục, thể thao, gây quá tải cho hệ cơ xương kéo dài dẫn tới cong vẹo cột sống.

Củng cố hoạt động y tế trường học

Hiện cả nước có trên 36.000 trường học thuộc các cấp học khác nhau, với gần 25 triệu học sinh, sinh viên, chiếm khoảng 26% tổng dân số. Do đó, việc quan tâm chăm sóc sức khỏe cho đối tượng này có một vị trí vô cùng cần thiết và cần thiết, song hiện tại trung tâm vật chất trường học và hệ thống y tế học đường vẫn còn gặp gần như khó khăn, nhất là ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Mạng lưới y tế nhà trường tại nước ta hiện nay vẫn còn thiếu và yếu, chưa đảm bảo về chất lượng, địa chỉ vật chất, nhân lực để chăm sóc sức khỏe cho học sinh, dẫn tới tình trạng sức khỏe học sinh có phần giảm sút làm gia tăng một số bệnh học đường như bệnh cận thị, cong vẹo cột sống... Đặc biệt, hiện có 15 tỉnh, thành phố hoàn toàn không có các máy móc quan trọng dùng cho công tác giám sát các nhân tố vệ sinh trường học

Khám mắt cho học sinh tại Trường THCS Thành Công (quận Ba Đình - Hà Nội).               Ảnh: Bảo Lâm

Trong giai đoạn 2010-2015, Chương trình mục tiêu quốc gia bộ phận chống bệnh học đường sẽ tập trung can thiệp cho học sinh các bậc tiểu học, THCS và THPT trong cả nước. Năm 2011 tổng kinh phí thực hiện dự án y tế học đường là 10 tỷ đồng nhằm củng cố hoạt động y tế trường học trên phạm vi cả nước, tập trung vào việc quản lý sức khỏe học sinh trong các nhà trường, ưu tiên cho những vùng khó khăn.  Dự án y tế học đường sẽ triển khai tập huấn về kỹ thuật giám sát nhân tố vệ sinh trường học, kỹ thuật khám phân loại sức khỏe học sinh và kỹ năng truyền thông vào y tế trường học cho 100% Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh và 20% cửa hàng y tế huyện; trang bị phương tiện kiểm tra giám sát nhân tố vệ sinh trường học cho các Trung tâm y tế dự phòng của 20 tỉnh có huyện nghèo... góp phần giảm tỷ lệ mắc, kiểm soát và hạn chế 1 số nhân tố nguy cơ của một số bệnh tật học đường phổ biến hiện nay, như tật khúc xạ, cong vẹo cột sống, bệnh răng miệng và trảo đổi hành vi vệ sinh ở học sinh, tạo điều kiện cho các em phát triển toàn diện thể chất và tinh thần, có sức khỏe rất tốt để học tập.

Thu Hà