(suckhoedoisong.vn) - Lỵ là 1 bệnh nhiễm khuẩn cấp tính gây tổn thương ruột già và đoạn cuối ruột non. Khác với người lớn, lỵ ở trẻ em có diễn biến cấp tính và thường rất nặng. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, thường gặp về mùa hè và mùa mưa lũ. Bệnh có nguy cơ lây cao ở những vùng không được dùng nguồn nước sạch và tại trẻ em do chưa có ý thức về vệ sinh.
Tác nhân gây bệnh
Do vi khuẩn shigella, có 4 chủng (Shigella dysenterias - nhóm A, S.flexneri - nhóm B, S.boydii - nhóm C, S.sonnei-nhóm D), vi khuẩn dài, hình que ngắn (nên gọi trực trùng), gram (-), không di động. Dễ nuôi trong môi trường thạch tại nhiệt độ 37 độ. Trực khuẩn lỵ có thể sống ở đất được vài tháng, ở ruồi nhặng hai - 3 ngày, ở đồ chơi, đồ dùng, giường chiếu được vài ngày, tại sữa và chế phẩm của sữa còn có khả năng phát triển mạnh hơn.
 Rửa tay trước lúc chế biến thức ăn cho trẻ. |
Mỗi năm trên toàn cầu có khoảng 600.000 bệnh nhân tử vong do lỵ trực khuẩn. 2/3 số trường hợp mắc và tử vong là tại trẻ em dưới 10 tuổi. Bệnh ít gặp tại trẻ dưới 6 tháng tuổi. Bệnh hay gặp tại nơi đông người, vệ sinh kém: địa chỉ nuôi dưỡng trẻ, trại mồ côi, vùng lũ lụt. |
Dễ lây lan thành dịch
Có hai phương thức lây truyền trực tiếp và gián tiếp. Lây trực tiếp là lây từ người bị bệnh sang người lành hoặc do tay bị nhiễm khuẩn. Những người có nguy cơ lây cao như không rửa tay sau khi đi ngoài, để móng tay dài, không rửa tay trước khi ăn . Yếu tố lây nhiễm qua trung gian như đồ dùng chung, thực phẩm, nước uống (hay tắm ao hồ nhiễm trực khuẩn), ruồi nhặng...
Trực khuẩn lỵ từ miệng qua dạ dày, tại đây 1 số bị diệt bởi dịch vị, số còn lại qua ruột non đến ruột già bám dính về niêm mạc, xâm nhập qua niêm mạc và gây bệnh. Tất cả mọi người đều có tính cảm nhiễm với bệnh. Trẻ em đặc biệt trẻ suy dinh dưỡng nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn.
Những dấu hiệu của bệnh
Thời kỳ ủ bệnh từ 12 tới 96 giờ. Sau đó khởi phát thường đột ngột với các triệu chứng sau:
Nếu nhẹ, đau bụng từng cơn, buồn đi ngoài (lúc đầu phân lỏng vào sau nhớt nhầy, mủ) 10 - 15 lần/ngày. Nặng thì có biểu hiện đau quặn bụng từng cơn, mót rặn dữ dội. Trẻ khóc từng cơn khi đi ngoài, phân lỏng, đi nhiều lần, số lượng ít, phân có nhày, có khi phân toàn máu “như nước rửa thịt” hoặc màu “máu cá”. Có khi phân nhày như mủ và rất tanh.
 Trực khuẩn lỵ Shigella. |
Có sốt, nhẹ thì 38 - 39oC, nặng thì 40 - 41oC, có khi sốt cao gây co giật. Biểu hiện khác: tăng urê huyết, hạ natri và đường huyết, bất thường tại hệ thần kinh (co giật, rối loạn tri giác, tư thế bất thường...). Ít phổ biến hơn có thể gặp viêm khớp phản ứng, đau nhức toàn thân, nước tiểu có albumin. Có thể có sốc, hôn mê (đặc biệt trong thể lỵ nhiễm độc do S. shigae).
Xét nghiệm có trị giá nhất để phát hiện trực khuẩn lỵ là cấy phân để xác định căn nguyên gây bệnh và làm kháng sinh đồ. Soi phân tươi tìm hồng cầu và bạch cầu trong phân, định týp huyết thanh chỉ có giá trị nghiên cứu, đặc biệt trong mùa dịch. Xét nghiệm công thức máu có bạch cầu tăng cao. Các xét nghiệm khác đánh mức chi phí mức độ rối loạn nội môi: điện giải đồ, protit, ure, creatinin, khí máu.
Cần Quan tâm phân biệt với các bệnh tiêu chảy ở trẻ em như tiêu chảy do virut, do nhiễm khuẩn nhiễm độc thức ăn, lỵ amip, E. coli và lồng ruột...
Phòng bệnh bằng cách giữ vệ sinh hằng ngày
Phát hiện sớm và điều trị triệt để là biện pháp nhu yếu tránh cho bệnh lây lan thành dịch hoặc phát triển thành ổ chứa mầm bệnh. Để bộ phận lỵ tại trẻ em, việc giữ gìn vệ sinh cá nhân cho trẻ cần phải chú trọng bậc nhất như: rửa tay trước lúc ăn, sau lúc đi vệ sinh; cắt ngắn móng tay, không phóng uế bừa bãi; vệ sinh thức ăn, nước uống: ăn chín, uống sôi, bảo quản thức ăn tốt; cắt đường lây truyền trung gian gây bệnh (diệt ruồi, nhặng); ví dụ bị bệnh, cần được điều trị theo đúng phác đồ của bác sĩ và cần được cách ly 10 - 15 ngày.
Nếu bệnh có nguy cơ bùng phát thành dịch, cần báo ngay với cơ quan kiểm dịch ở địa phương.
BS.Nguyễn Thị Phương Anh
0 comments:
Post a Comment