(suckhoedoisong.vn) - Thời kì mang thai là một trong những giai đoạn có ý nghĩa và hạnh phúc nhất của mỗi một người phụ nữ. Khi bào thai phát triển ở trong tử cung, cơ thể người mẹ cũng trải qua những biến đổi về miễn dịch, nội tiết, mạch máu và biến dưỡng. Chính những sự thay đổi này có thể làm trầm trọng thêm những bệnh lí đã có hoặc khởi phát các bệnh da mới.
Những biến đổi sinh lý của da
Gia nâng cao mạch máu và lượng máu trong thời kỳ mang thai. Bàn tay đỏ và u máu hình sao thường xảy ra, giãn mạch tại cẳng chân cũng thường thấy là do sự gia nâng cao áp lực ổ bụng từ bào thai. U máu cũng lớn ra và u hạt sinh mủ thường diễn ra hơn.
Tình trạng nâng cao sắc tố có thể diễn ra do sự gia nâng cao lượng hormone kích tạo tế bào hắc tố như oestrogen và progesterone trong thai kỳ. Tăng sắc tố này thường biểu hiện là những đường đen dưới rốn, sinh dục và quầng vú. Tàn nhang và nốt ruồi cũng có thể đậm hơn nhưng sẽ phai dần sau khi sinh. Nám da có thể có hiện tượng hoặc nặng lên trong thai kỳ cũng như trong thời kỳ hậu sản.
Những vết rạn da có hiện tượng trong thai kỳ thường là những dải teo da màu hồng ở bụng, ở đùi và đôi lúc tại vú. Chúng sẽ phai dần sau lúc sinh phát triển thành những đường teo da nhạt màu. Những nhân tố hormone như hormone vỏ tuyến thượng thận và oestrogen cùng làm gia tăng sức nén tại mô liên kết, sự căng phồng những phần khác của cơ thể có thể góp phần hình thành vết rạn.
Những biến đổi khác thường thấy trong thai kỳ bao gồm sẩn ngứa thai kỳ, sự gia tăng rụng tóc. Ngoài ra tuyến bã cũng tăng cường hoạt động.
Những bệnh da có sẵn nặng lên trong thai kỳ
Có nhiều bệnh da sẽ nặng lên trong thai kỳ, các bệnh này được chia làm ba nhóm gồm nhóm những bệnh viêm như viêm da cơ địa, vảy nến; những bệnh nhiễm trùng như lao da, nấm candida; những bệnh tự miễn như bệnh lupus đỏ, bệnh pemphigus, bệnh xơ cứng bì hệ thống; những u ở da như u hắc tố, sẹo lồi, u xơ tại da.
 Khi bào thai phát triển, cơ thể người mẹ cũng trải qua các biến đổi vào miễn dịch |
Phát ban đa dạng ở phụ nữ mang thai: Phát ban đa dạng tại phụ nữ mang thai trước đây còn được gọi là những mảng và sẩn phù ngứa tại người mang thai (pruritic urticarial papules and plaques of pregnancy-PUPPP). Bệnh thường xảy ra trong lần mang thai trước nhất và khởi phát muộn, vào 3 tháng cuối thai kỳ, trung bình ở tuần thứ 35, đôi khi sau sinh. Bệnh thường khởi phát đột ngột, bắt đầu tại vùng bụng chiếm 90% trường hợp, vài ngày sau có thể lan ra đối xứng hai mông, cánh tay và mu bàn tay. Mặt không bị ảnh hưởng. Thương tổn khởi đầu là những sẩn đỏ có một vòng màu tím bao quanh, số lượng thương tổn gia nâng cao và dính liền nhau tạo thành những mảng phù đỏ hoặc có hình bia bắn giống như hồng ban đa dạng. Đôi lúc có hiện tượng những sẩn huyết thanh. Bệnh kéo dài trung bình trong vòng 6 tuần thường có ngứa vừa tới ngứa dữ dội.
Có thể khẳng định với người mẹ mang thai rằng ngứa sẽ hết nhanh trước hoặc sau khi sinh. Dùng các thuốc chống ngứa tại chỗ như menthol, doxepin hoặc corticoid nhóm V thường mang lại hiệu quả. Dùng prednisone 40mg/ngày lúc có ngứa dữ dội. Nhiều trường hợp điều trị thành công với liệu pháp UVB.
Bọng nước dạng pemphigus thời kỳ mang thai
Trước đây còn gọi là mụn rộp thời kỳ mang thai (herpes gestationis). Đây là bệnh bọng nước tự miễn xảy ra 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ hoặc sau sinh. Bệnh có khuynh hướng di truyền... Bệnh có thể xuất hiện đầu tiên trong bất kì lần mang thai nào, nhưng 1 khi đã xuất hiện thì có khuynh hướng tái lại sớm hơn và nặng hơn trong những lần mang thai tiếp theo. Biểu hiện lâm sàng có thương tổn mụn nước, bọng nước, ngứa, vị trí ưu tiên tại quanh rốn. Bệnh thường thay đổi từ mức độ nhẹ với 1 vài thương tổn và không có mụn nước tới mức độ nặng với nhiều mụn nước, bọng nước và nhiều mảng sẩn phù ở vùng bụng và các chi, tập trung thành những vòng đa cung tại những vùng da rộng lớn hơn.
Bọng nước căng có thể tồn ở trong vài ngày đến hàng tuần, lúc vỡ để lại vết chợt lành chậm và không để lại sẹo nhưng có thể gây ra nâng cao sắc tố sau viêm. Bệnh có thể tái phát nhẹ theo chu kì kinh nguyệt và khi dùng thuốc ngừa thai. Mô bệnh học có những mụn nước tại dưới thượng bì. Miễn dịch huỳnh quang trực tiếp ở da quanh thương tổn thấy có sự lắng đọng kháng thể IgG và bổ thể C3 thành dải dọc theo vùng màng đáy. Miễn dịch huỳnh quang trực tiếp huyết thanh người bệnh có thể dương tính với những kháng thể kháng màng đáy.
Trong những trường hợp nhẹ bệnh có thể đáp ứng với corticoid bôi ở chỗ, có thể uống kháng histamine hoặc không. Tiên lượng rất tốt nhưng tại những trẻ sinh thiếu tháng có thể mắc bệnh này.
Vảy nến thể mủ ở thời kì mang thai
Bệnh này từng được gọi là chốc dạng herpes. Biểu hiện lâm sàng và mô bệnh học sắp như không thể phân biệt được với vảy nến mủ của von Zumbusch. Bệnh nhân có thể có hoặc không có tiền sử bệnh vảy nến. Bệnh thường diễn ra trong 3 tháng cuối của thai kỳ. Biểu hiện lâm sàng bao gồm những dát và mảng đỏ, bờ có những mụn mủ. Thương tổn hay gặp tại nếp gấp và thân mình. Người bệnh thường có những dấu hiệu đau cấp tính kèm theo sốt và những triệu chứng cơ năng khác.
Xét nghiệm máu có bạch cầu, tốc độ lắng máu tăng cao và giảm canxi máu. Mô bệnh học giống như vảy nến thể mủ với sự tập trung bạch cầu trung tính tại dưới lớp sừng.
Điều trị bằng corticoid toàn thân. Bệnh này thường tái phát về đầu thai kỳ của những lần mang thai kế tiếp và ngày một trầm trọng hơn. Thai chết lưu và suy thai đôi khi cũng xảy ra.
Sẩn ngứa thai kì
Hiện nay sẩn ngứa thai kì được phân về nhóm phát ban cơ địa ở giai đoạn mang thai. Bệnh thường diễn ra ở 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ bao gồm những sẩn đỏ, những vết xước tại bụng và mặt duỗi tứ chi. Miễn dịch huỳnh quang trực tiếp âm tính. Điều trị triệu chứng bằng corticoid ở chỗ và kháng histamine. Thương tổn giảm sau lúc sinh và thường không tái phát tại những lần mang thai sau.
Để cho thai kì được an vui và trọn vẹn thai phụ cần hiểu rằng có rất nhiều biến đổi sinh lý cũng như bệnh lí trong thời kì này. Do vậy nếu phát hiện có những bất thường nào tại da, người bệnh nên tới gặp thầy thuốc chuyên khoa da liễu càng sớm càng rất tốt để được khám, giải đáp và hướng dẫn dùng thuốc hợp lí, an toàn cho cả mẹ lẫn con.
BS. Hà Nguyên Hào
0 comments:
Post a Comment